تسمه تایم چیست و چگونه کار می کند؟
تسمه تایم چیست؟
تسمه تایم (به انگلیسی: Timing belt) یک قطعه لاستیکی چند لایه است که نیروی میل‌لنگ را به میل‌سوپاپ منتقل کرده و زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را تنظیم می‌کند. تسمه تایم در خودروهای مختلف دارای تعداد دنده، گام دنده و طول متفاوت است.
در این نوشتار به طور مفصل درباره تسمه تایم صحبت می‌کنیم. درباره شکل ظاهری تسمه تایم، انواع لایه‌های تشکیل دهنده تسمه تایم، تعداد دنده تسمه تایم در خودروهای مختلف، طرز کار تسمه تایم، تفاوت تسمه تایم و زنجیر تایم، چطور متوجه پاره شدن تسمه تایم شویم، عوامل موثر در کاهش عمر تسمه تایم، عوارض پاره شدن تسمه تایم، هزینه پاره شدن تسمه تایم و در نهایت بهترین برند تسمه تایم موجود در بازار ایران را معرفی می‌کنیم. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
ساختار ظاهری تسمه تایم
تسمه تایم از نظر ظاهری دارای تقسیم بندی‌های متفاوتی است. هر تسمه تایم از نظر شکل ظاهری با حروف انگلیسی نمایش داده می‌شود.
تسمه تایم‌های خودرویی از نظر ظاهری در دسته بندی تسمه‌های HTD قرار می‌گیرند. این مدل تسمه‌ها دارای دندانه گرد هستند. تسمه تایم‌های دارای دندانه گرد در جاهایی استفاده می‌شوند که موتور یا دستگاه با دور بالا کار می‌کند.
یکی دیگر از مشخصات تسمه تایم گام تسمه است. به فاصله بین وسط دو دندانه، گام تسمه تایم گفته می‌شود. در شکل زیر گام تسمه 5 میلی‌متر است. از ضرب تعداد دنده در گام تسمه تایم، اندازه طول تسمه تایم بدست می‌آید.
مشخصه بعدی ارتفاع دنده است که در شکل زیر 2.06 میلی‌متر است. مشخصه بعدی هم ارتفاع کلی تسمه است که در این شکل 3.80 میلی متر است. پهنای تسمه، تعداد دندانه و طول تسمه هم از مشخصات بعدی هستند.
تسمه تایم از چند لایه تشکیل شده است؟
تسمه تایم از ۴ لایه مختلف تشکیل شده است. هر کدام از این لایه‌ها از مواد مختلف تشکیل شده‌اند و کارکردها و خاصیت‌های متفاوتی دارند.
لایه‌های تسمه تایم
- لایه رویی یا بیرونی تسمه تایم از یک پارچه مقاوم و با دوام بالا تشکیل شده است.
- لایه دوم از الیاف مقاوم ساخته شده است که در برابر دما، کشش طولی و پارگی مقاوم است و از ویژگی‌های دینامیکی یا حرکتی خیلی خوبی برخوردار است.
- لایه سوم از لاستیک CR یا HNBR ساخته شده است که معمولا جنس تسمه را بر اساس لایه سوم معرفی می‌کنند. این لایه می‌تواند دوام خیلی زیادی داشته باشد. این مورد بر اساس نوع لاستیک مورد استفاده متفاوت است. این لایه استحکام دینامیکی یا حرکتی خیلی خوبی هم دارد.
در جدول زیر خصوصیات دو مدل تسمه تایم CR و HNBR باهم مقایسه شده‌اند.
4. لایه چهارم بیشتر از پارچه مستحکم و مقاوم ساخته می‌شود که هم انعطاف خیلی زیادی دارد و هم باعث تقویت قدرت دندانه‌ها می‌شود.
این لایه روکشی است که روی دندانه‌های تسمه تایم کشیده شده است. تسمه تایم هر ماشینی از تعداد دندانه‌های مشخصی ساخته شده است.
تعداد دندانه تسمه تایم در خودروهای مختلف
تسمه تایم دارای تعدادی دندانه است. تعداد دندانه‌ها در خودروهای مختلف بسته به موقعیت و فاصله میل‌لنگ تا میل سوپاپ و تعداد میل سوپاپ‌ها و سوپاپ‌ها متفاوت است. در جدول زیر تعداد دندانه‌های بعضی از خودروهای تولید داخل آورده شده است.
خودروهایی مثل نیسان، پیکان سواری، وانت، روا و آردی دارای زنجیر تایم هستند. در جدول زیر تعداد دندانه تسمه تایم ماشین‌های مختلف آورده شده است:
| پژو 405 | 114 دندانه |
| پژو 206 تیپ 2 و 3 | 104 دندانه |
| پژو 206 تیپ 1 | 108 دندانه |
| پژو 206 تیپ 5، پرشیا و 405 TU5، تارا، اچ سی کراس، رانا | 134 دندانه |
| زانتیا | 136 دندانه |
| سمند EF7، دنا، دنا پلاس، سورن | 127 دندانه |
| ال 90 | 132 دندانه |
| پراید، تیبا، کوئیک، ساینا و شاهین | 107 دندانه |
| ریو | 137 دندانه |
طرز کار تسمه تایم خودرو
در موتورهای احتراق داخلی، تسمه تایم رابط بین میل‌لنگ، میل‌سوپاپ و در بزخی خودروها واترپمپ است. تسمه تایم از طریق دنده سر میل‌لنگ نیروی میل‌لنگ را گرفته و به دنده سر میل‌سوپاپ منتقل می‌کند. دنده سر میل‌سوپاپ هم نیروی دریافتی را به میل‌سوپاپ منتقل می‌کند.
بر روی میل سوپاپ زایده‌های بادامی شکل وجود دارند که به همراه میل بادامک می‌چرخند و انگشتی‌های را حرکت می‌دهند. انگشتی‌ها هم، سوپاپ‌ها را در زمان مشخص باز و بسته می‌کنند.
تسمه تایم همانطور که از نام آن مشخص است، زمان باز و بسته شدن سوپاپ را تنظیم می‌کند.
تنظیم باز و بسته شدن دقیق سوپاپ به چه عواملی بستگی دارد؟
عوامل مختلفی در این کار دخالت دارند. عوامل اصلی دخیل در این کار عبارتند از:
- تایم گیری دقیق دنده سر میل‌لنگ و میل‌سوپاپ در هنگام نصب تسمه تایم
- سالم بودن دنده‌های سر میل‌لنگ و میل‌سوپاپ
- تنظیم بودن مقدار سفتی تسمه تایم
- تنظیم بودن و سالم بودن بادامک‌های روی میل سوپاپ
- انگشتی‌های سوپاپ و فیلر دقیق آنها
تسمه تایم بر روی پولی‌هایی که دارای دنده های مشخصی هستند، می‌چرخد. در هر خودرو پولی‌های مخصوص همان خودرو با تعداد دندانه‌های مشخص وجود دارند. این پولی‌ها در قسمت سر میل لنگ، سر میل سوپاپ و واتر پمپ وجود دارند.
در مسیر تسمه تایم یک یا دو هرزگرد تایم یا بلبرینگ تایم هم وجود دارد که معمولا یکی ثابت و هرزگرد و دیگری متحرک و تنظیم کننده مقدار سفتی تسمه است. در خودروهای قدیمی واتر پمپ توسط تسمه دینام به گردش در می‌آید. در خودروهای دارای تسمه تایم جدید این کار توسط تسمه تایم انجام می‌شود.
عوامل موثر در کاهش عمر تسمه تایم
عوامل نام برده شده در زیر باعث کاهش طول عمر تسمه تایم می‌شوند. برای افزایش طول عمر تسمه تایم این موارد را انجام ندهید.
- کاهش یا افزایش ناگهانی شتاب خودرو
- حرکت با دنده مرده در سربالایی ها
- حرکت با سرعت بالا از روی دست اندازها
- افزایش ناگهانی شتاب یا تیک اف (استفاده از دور موتور های بالای 4000)
- حمل بار سنگین
از کجا بفهمیم تسمه تایم پاره شده است؟
پاره شدن تسمه تایم ممکن است در حال توقف و یا در حال حرکت اتفاق بیفتد. اگر در حال توقف موتور بدون علت خاموش شد، تا از تسمه تایم مطمئن نشدیم، استارت نمی‌زنیم. ابتدا تست زیر را انجام می‌دهیم و بعد از مطمئن شدن از سلامت تسمه تایم، استارت می‌زنیم.
اگر در حال حرکت موتور خودرو خاموش شد، ابتدا دنده را خلاص کنید. سپس خودرو را متوقف کرده و تحت هیچ شرایطی استارت نزنید. با تست زیر ابتدا از سلامت تسمه تایم مطلع شده و بعد استارت بزنید.
- از خودرو پیاده شده و ماشین را در دنده 4 گذاشته و هل دهید.
- اگر خودرو حرکت کرد، تسمه تایم پاره شده است و در این حالت نباید استارت بزنید، چون باعث کج شدن سوپاپ‌ها و شکستن سر پیستون‌ها می‌شود.
- اما اگر خودرو از جای خود حرکت نکرد، تسمه تایم خودرو شما سالم است و می‌توانید دنبال ایراد دیگری بگردید.
اگر باز هم دو دل بودید، می‌توانید با باز کردن قاب تسمه تایم از سالم بودن آن مطلع شوید. برای این کار همیشه تعدادی آچار مخصوص و با شماره‌‍های متفاوت در خودرو همراه خود داشته باشید.
نکته مهم: به این مورد دقت کنید که تسمه تایم خودرو یک تسمه معمولی نیست و قبل از بروز اتفاقات ناگوار سعی کنید به موقع اقدام به تعویض تسمه تایم فرمایید. قبل از فرا رسین زمان تعویض تسمه تایم و در نیمه آن، سعی کنید یک بار قاب تسمه تایم را باز کنید و یک بازدید داشته باشید.
عوارض پاره شدن تسمه تایم چیست؟
در این مورد دو مدل خودرو داریم:
۱: خودروهایی که دارای پیستون‌های گود هستند و یا از پستون‌هایی برخوردارند که جای سوپاپ در روی آنها تراشکاری شده است. مانند پراید های قبل از مدل یورو۴ و پیکان‌های قدیمی و ماشین‌هایی که بعد از تعمیر از پیستون های جدید استفاده کرده‌اند.
در این مدل ماشین‌ها پارگی تسمه تایم هیچ خسارتی به موتور خودرو وارد نمی کند. تنها خسارت وارده هزینه خرید و تعویض تسمه تایم است. در این خودروها هم باید تسمه تایم چک شود و در زمان مناسب تعویض شود.
۲:خودروهایی که پیستون‌های سر تخت دارند. در این خودرو ها برای ایجاد تراکم بیشتر و شتاب بیشتر خودرو، سر پیستون ها را تخت کرده اند. در این خودروها پس از پارگی تسمه تایم دو حالت اتفاق می‌افتد.
الف: بهترین حالت ممکن زمانی است که پس از پارگی تسمه تایم سوپاپ ها بسته باشند. در این حالت هیچ خسارتی جز تعویض تسمه تایم وارد نمی‌شود.
ب: حالت دوم هم زمانی است که سوپاپ های دود و یا هوا باز باشند. بسته به اینکه تا چه حد باز باشند خسارت ها فرق می‌کند. خسارت از کج شدن سوپاپ، شکستن سر سوپاپ ها، شکستن پیستون، تا تاب برداشتن سر سیلندر و کچل کردن میل سوپاپ و بعضی مواقع آسیب دیدن بلوک سیلندر اتفاق می‌افتد.
نکته:اگر شما از تسمه های تقلبی در خودرو استفاده کرده باشید یا به زمان تعویض تسمه تایم خودرو خود بی توجه باشید پارگی تایم یا از تایم خارج شدن موتور رخ خواهد داد.
سایت یدک پارس صرفا و صرفا قطعات اصل خودرو را با ضمانت تحویل می دهد. یعنی در صورتی که متوجه شدید قطعه خریداری شده اصلی نیست می تواند نسبت به عودت آن اقدام فرمایید.
جهت مشاهده انواع تسمه تایم های اصلی روی اینجا کلیک کنید.
عواقب و خسارات سهل انگاری در تعویض تسمه تایم
۱- برخورد پیستون با سر سوپاپ‌ها که همراه با صدای کوبش است.
۲- در موارد شدید آسیب به سر سیلندر و پیستون‌ها وارد شده و در اثر حرارت بالا و فشار منجر به سوراخ شدن پیستون نیز می‌شود.
۳- در موتور خودروهایی مانند ریو یک پارگی ساده می‌تواند منجر به تعویض کل موتور خودرو شما شود.
هزینه تعویض تسمه تایم چه قدر است؟
در زمان تعویض تسمه تایم شاید اولین سؤالی که به ذهن شما خواهد رسید همین سؤال باشد که هزینه تعویض تسمه تایم چقدر است؟ این عدد رابطه مستقیم با نوع تسمه خریداری شده دارد.
برای اطلاع از قیمت تسمه تایم خودروهای مختلف به صفحه تسمه در سایت یدک پارس وارد شوید. اجرت تعویض تسمه تایم در سال 1402 هم به صورت میانگین در زیر آورده شده است. البته این میانگین در شهر ورامین است و در شهرهای دیگر احتمالا متفاوت است.
- پراید 450000 تا 600000
- تیبا 450000 تا 600000
- ساینا 450000 تا 600000
- کوئیک 450000 تا 600000
- پژو 405 600000 تا 800000
- پژو 206 تیپ 5 1000000 تا 1300000
- پژو 206 تیپ 2 600000 تا 800000
- سمند ملی 1000000 تا 1300000
- ال90 1000000 تا 1300000
پس از خرید خودرو کارکرده چه کار کنیم؟
بعد از خرید خودرو کارکرده، بلافاصله چند کار باید انجام دهید.
- اولین کار تعویض کامل روغن موتور خودرو است. متاسفانه برخی از دلال‌های خودرو برای اینکه شما متوجه ایراد در خودرو نشوید از مکمل‌ها در روغن خودرو استفاده می‌کنند.
- بازدید تسمه تایم و تسمه هیدرولیک و قطعات متعلقه حتما دنده‌ها و فولی و هرزگرد ها و واتر پمپ بازدید شوند و در صورت نیاز تعویض شوند. این کارها حتما توسط یک متخصص خودرو انجام شود. در صورتی که سایر قطعات نیز احتیاج به تعویض داشتند آنها نیز تعویض شوند. قبل از خرید خودرو کارکرده نیز با متخصصین مجرب مشورت کنید. برای این کار هزینه کنید تا خسارت‌های بعدی شامل حال شما نشود.
چگونه تسمه تایم اصلی را از تقلبی تشخیص دهیم؟
در زمان تعویض تسمه تایم یکی از موارد مهم تهیه و خریداری تسمه تایم اصلی است. برای تهیه یک تسمه تایم اصلی به موارد زیر توجه داشته باشید:
- تسمه‌تایم باید از مکانی معتبر و شناخته شده خریداری شود.(خیلی مهم)
- تسمه‌تایم‌های اصلی به هیچ عنوان به صورت فله ای و باز به فروش نمی‌رسند.
- تسمه‌تایم‌های اصلی دارای تضمین و بیمه نامه معتبر هستند.
- تسمه نباید دچار زدگی و خوردگی باشد.
- باید به تاریخ درج شده روی تسمه تایم دقت کنید.
بهترین مارک تسمه تایم چیست؟
در زمان تعویض تسمه‌تایم، خرید بهترین برند شناخته شده، برای مصرف کننده اهمیتی دو چندان دارد. در حال حاضر در بازار لوازم یدکی کشور، تسمه تایم های اصلی زیادی وجود دارند. این تسمه‌تایم ها دارای کیفیت و کارایی بالایی هستند. بعضی از تسمه تایم های موجود در بازار افتر مارکت لوازم یدکی ایران عبارتند از:
- کنتیننتال با بسته بندی شرکت بارمان کیمیا: متاسفانه نمونه های تقلبی زیادی از این تسمه در بازار لوازم یدکی ایران وجود دارد. در پیج یدک پارس روش تشخیص تسمه اصل و تقلبی را بارگذاری کرده ایم. آدرس پیج یدک پارس را اینجا برایتان می آوریم.@yadakpars_com
- اپتی بلت آلمان با بیمه کار آفرین و گارانتی شرکت روان ترنس آپادانا
- دایکو با بیمه مسئولیت بیمه ایران و گارانتی دایا رایتون تسمه
- پاور گریپ یا گیتس اصلی با لیبل هرینگتون یا گپکو
- دانگیل کره سوپر استار پریمیوم
- ایساکو
- سایپا
- رایکالتون
- INA
و در آخر امیدواریم که این مطلب برای شما آموزنده و مفید باشد. از تجربیات خودتون با کامنت گذاشتن ما وبقیه دوستان رو بهره مند کنید.
